Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mhe. Dkt. Samia Suluhu Hassan, ameizindua Tume Huru ya Uchunguzi wa Matukio ya Uvunjifu wa Amani yaliyotokea wakati wa Uchaguzi Mkuu wa Oktoba 29, 2025, katika hafla iliyofanyika leo Alhamisi Novemba 20, 2025 Ikulu ya Chamwino, jijini Dodoma. Akizungumza katika uzinduzi huo, Rais Samia alisema matukio hayo hayakutarajiwa nchini kutokana na historia ndefu ya utulivu wa kisiasa na usalama Tanzania imeoujenga tangu uhuru.
Rais Samia alisema Tume hiyo imepewa jukumu la kufanya uchunguzi wa kina ili kubaini sababu za uvunjifu huo wa amani, ikiwemo kutathmini madai ya vijana waliojitokeza barabarani wakidai haki zao. Alieleza kuwa Serikali inatarajia kupata ufafanuzi kuhusu aina ya haki ambayo vijana hao walihisi wameikosa, na sababu zilizowasukuma kuchukua hatua za maandamano.
Katika hotuba yake, Rais alisema: “Tunatarajia Tume Huru ya Uchunguzi ituangalizie sababu hasa zilizosababisha kadhia ile. Tunahitaji kujua ni haki gani vijana walikosa na kwa nini waliamua kuingia barabarani kwa umoja wao kudai haki hiyo.” Aliongeza kuwa Tume inapaswa pia kuchunguza taarifa zinazoeleza kuwa baadhi ya vijana walilipwa fedha kabla ya kuingia barabarani, ikiwemo kubaini chanzo na wahusika wa utoaji wa fedha hizo.
Aidha, Rais Samia alikumbusha kuwa aliwahidi Watanzania kuunda Tume ya Maridhiano ndani ya siku 100 za kwanza za serikali yake, lakini kutokana na matukio yaliyotokea ameona ni busara kuanza na Tume ya Uchunguzi ili kupata taarifa sahihi zitakazoweka msingi wa hatua zinazofuata. Alisema kuwa mapendekezo yatakayotolewa na Tume ya Uchunguzi yatatumika kuelekeza kazi ya Tume ya Maridhiano kwa lengo la kuimarisha umoja wa kitaifa.
Kwa ujumla, hatua ya kuanzisha Tume Huru ya Uchunguzi inaonekana kuwa sehemu ya mkakati mpana wa Serikali kuimarisha misingi ya uwazi, uwajibikaji na utawala bora, sambamba na kuendeleza maridhiano na mshikamano katika taifa.
